De redding en de doodsteek van de journalistiek
Maakt de betaalmuur een einde aan de democratische functie van de pers?
Beste lezer,
Welkom bij mijn nieuwsbrief Over Morgen. Een nieuwsbrief waarin ik iedere twee weken in ga op ontwikkelingen en innovatie in de regionale journalistiek.
Het moet in 2018 geweest zijn dat ik bij een congres in Utrecht was, waar de gespreksleider zei dat na jarenlang praten over nieuwe verdienmodellen die discussie nu wel af was. In hoog tempo hadden in de jaren daarvoor kranten betaalmuren opgetrokken en er leek een kentering te komen in de betaalbereidheid van online nieuwsconsumenten. Uitgevers en hoofdredacteuren konden opgelucht ademhalen en zich warmen aan succesverhalen van de New York Times en Washington Post.
En terecht, dat ze dat doen. De betaalmuur zal uiteindelijk de meeste kranten wel in de benen houden en nieuwe journalistieke initiatieven van een financieel fundament voorzien. En dat is fijn, want zonder de onafhankelijkheid en vrijheid die een gevulde beurs geeft, is het onmogelijk om journalistiek op hoog niveau te bedrijven.
Keerzijde van de betaalmuur
Maar er is ook een keerzijde. Slechts een deel van de online consumenten kan en wil voor journalistiek betalen. En die consumenten zijn voor het overgrote deel hoogopgeleid, vermogend, progressief en wit. Dat betekent ook dat een hele grote groep nieuwsconsumenten die niet kan of wil betalen geen toegang heeft tot die journalistiek.
En dat is een probleem, schrijft de Amerikaanse onderzoeker Nikki Usher in haar boek News for the Rich, White, and Blue: How Place and Power Distort American Journalism. (Brian Phelan schreef er een uitstekende recensie van voor The New Republic.) Want het maakt journalistiek op de langere termijn eenzijdig en, vooral op regionaal vlak, minder slagvaardig als waakhond van de democratie.
Uit de recensie van Phelan:
“Those who have access and entry into the newsroom get to mold the coverage we see,” Usher writes. “Those who pay for news will increasingly direct where journalists direct their scarce resources.” The distressing upshot, Usher writes, is that “the kind of journalism that is important for a healthy democracy is increasingly undemocratic; made for and by the rich, white, and ‘blue.’”
Het is een lastig dilemma. Vooral voor de regionale krant die vanuit zijn missie alle inwoners van de regio zou willen bedienen. Alleen door betalende lezers kan je echter als medium het journalistieke werk doen dat je wilt doen. Dat betekent dat je voor hen onderscheidende verhalen moet hebben. Aan moet sluiten bij de behoeftes die zij hebben. Maar door je betalende lezer centraal te stellen, verlies je mogelijk ook het zicht op onderwerpen en verhalen die er toe doen voor zij die niet betalen. En als het je wel lukt die verhalen te vinden en vertellen. Dan is de kans klein dat de mensen die het zouden moeten lezen, dat ook daadwerkelijk doen.
Neem de toeslagenaffaire. Een schandaal dat aan het licht kwam door spitwerk van journalisten van RTL Nieuws en Trouw. Lang werd het verder nauwelijks opgepikt, totdat het ook mondige burgers raakte. Je vraagt je af of er sneller iets aan het rollen was gekomen als de mensen om wie het ging eerder toegang hadden tot die verhalen.
Ondertussen is andere informatie vrij toegankelijk. Nepnieuws op Facebook staat niet achter een betaalmuur en voor de vlogs van complotdenkers op YouTube hoef je niet te betalen. Ongelijkheid in toegang tot informatie kan zo vergaande consequenties hebben voor de democratische rechtsstaat en de positie van haar burgers.
Wat is het alternatief?
De betaalmuur maar opheffen dan? Usher noemt enkele alternatieven maar geen daarvan lijkt de oplossing. Ook bijvoorbeeld media die drijven op het geld van donaties halen hun geld bij dezelfde groep witte goedbetaalde hoogopgeleide mensen. En de massa die nodig is om genoeg geld op te halen uit advertenties is met journalistiek, vooral lokaal of regionaal, nauwelijks op te brengen. Bovendien drijf je pageviews meestal niet op met journalistiek en ligt de verleiding van clickbait op de loer. Bij de publieke omroep zien we dat subsidie door de overheid ook geen garantie biedt voor verslaggeving die in alle haarvaten van de samenleving komt. (En als daar wel projecten voor zijn, hangen ze op onzekere tijdelijke subsidies.)
Uiteindelijk blijf je toch uitkomen bij de betaalmuur. Maar misschien moeten we die minder strikt zien, dan veel media doen. In mijn vorige nieuwsbrief schreef ik over de ideeën van Ernst-Jan Pfauth voor de website van NRC. Pfauth is ook een van de mensen achter De Correspondent. Ook voor De Correspondent moet je betalen maar ze ontdekten dat veel abonnees dat niet alleen deden om hun verhalen te lezen maar vooral ook om hun missie te steunen. Daarvoor krijgen ze ‘leden-voordelen’ terug zoals de mogelijkheid om te reageren op stukken.
Het is aannemelijk dat veel abonnees betalen omdat ze het belangrijk vinden dat een merk blijft bestaan. Omdat ze diens functie in de maatschappij van belang achten. Die basis zou redacties de vrijheid moeten geven om niet alleen voor hun lezers te schrijven maar ook voor de mensen die ze graag zouden willen bereiken. Zouden we niet vaker de betaalmuur moeten laten zakken als we vinden dat een verhaal te belangrijk is om niet gelezen te worden?
Dat kan zelfs los van het moederschip. Kies voor alternatieve vertelvormen en nieuwe podia als Instagram, nieuwsbrieven en TikTok. Richt nieuwe kanalen op met als enig doel om groepen te bereiken waarbij je hoofdmerk niet (goed) aansluit.
Bij de Leeuwarder Courant hebben we dat bijvoorbeeld gedaan met LC Now. Een op jongeren gericht merk dat vooral op Instagram actief is. We proberen er nieuws uit de regio te vertalen naar de belevingswereld van jongeren. Een belangrijk deel daarvan is ook uitleggen hoe iets zit. We zijn nog volop aan het pionieren en bouwen maar zien nu al dat we er een nieuw publiek aanboren.
Het zijn plekken en podia waar misschien niet direct geld te verdienen is maar waar de investeringen ook minimaal zijn. Journalistiek is namelijk meer dan abonnementen verkopen alleen.
Dit was de vijfde editie van Over Morgen. De vorige edities gemist? Klik op de links hieronder om ze terug te lezen:
Vond je deze nieuwsbrief interessant? Abonneer je dan. En stuur hem vooral ook door!