Hoe maak je journalistieke video's die viral gaan?
Hoe Ros Atkins van de BBC met uitmuntende journalistiek video's maakt voor een nieuw online publiek
Beste lezer,
Welkom bij mijn nieuwsbrief Over Morgen. Een nieuwsbrief waarin ik iedere twee weken in ga op ontwikkelingen en innovatie in de regionale journalistiek.
Als het gaat over innovatie in de journalistiek gaat het heel vaak over het platform en heel erg weinig over de vorm. Het gaat over de verschuiving van print naar online. Of het verbreden van alleen tekst naar ook video en audio. Of de mogelijkheden om verhalen te verrijken met links en embeds van tweets en video’s.
Het lijkt modern en nieuw. Maar eigenlijk, als je er goed naar kijkt, zie je dat het oude wijn in nieuwe zakken is. Veel podcasts klinken nog altijd als een radio-uitzending en video’s online volgen nog vaak de formats van televisie. Om over tekst nog maar te zwijgen. Bij traditionele media lees je online en in print vaak precies hetzelfde. Hooguit is het stuk online langer omdat de schrijver niet gebonden was aan de beperkte ruimte in de kolommen.
Heel gek is dat niet. Onze omgang met nieuwe producten hangt namelijk heel sterk aan onze omgang met vergelijkbare producten die we al kennen. Het ‘horseless carriage-syndrom’ wordt dit genoemd, naar de eerste auto’s die eruitzagen als koetsen zonder paarden. Pas veel later raakten ze gestroomlijnd, kregen ze een motorkap en een gesloten carrosserie. En werd het gebruik van een auto gemeengoed.
Dat roept de vraag op: op welk punt zitten we in de journalistiek? Maken we online eigenlijk geen ‘paperless newspapers’? En als we dat wel doen, hoe kunnen we dat dan veranderen?
Video gemaakt voor social media
Iemand die daar veel mee bezig is, is BBC-journalist Ros Atkins. Hij mag momenteel op veel congressen over journalistiek komen vertellen over Outside Source, zijn serie uitlegvideo’s die een groot succes zijn op social media. Voor het beeld: de video’s van Atkins lijken een beetje op het format dat Arjen Lubach ook gebruikt: grote onderwerpen, teruggebracht tot de kern en op persoonlijke toon direct aan de kijker verteld.
Bij het Reuters Institute, dat wetenschappelijk onderzoek doet naar journalistiek, vertelde Atkins hoe hij tot dit format gekomen was. Wat mij daarbij vooral opvalt, is hoe uitvoerig hij daarbij samen met het social media-team van de BBC gekeken heeft naar wat een video succesvol maakt op Twitter en Instagram.
Het zijn daardoor video’s die weinig meer weg hebben van een item in het journaal. De uitlegvideo’s van Atkins hebben een veel sterker ritme, verschillende elementen haken op elkaar in en ze zijn visueel aantrekkelijk. Als kijker wordt je echt door de video heen gezogen en meegenomen in een lopend verhaal terwijl een journaalitem vaak veel hardere ‘cuts’ heeft tussen sprekers en elementen. De video’s van Atkins zijn ook duidelijk gemaakt vanuit het perspectief van de kijker. Hij legt in de video bijvoorbeeld regelmatig uit waarom het onderwerp of een onderdeel belangrijk is. Voor hem als journalist misschien gesneden koek, voor de meeste kijkers abracadabra. Ook een mooie vondst: hoor en wederhoor en het weerleggen van valse claims plaatst hij direct naast elkaar. Als een politicus in een shot een bewering doet die niet klopt, weerlegt Atkins die direct in de shot daarna. Zo voorkom je dat valse informatie wel blijft hangen maar de factcheck niet.
Zoals de uitlegvideo’s van Atkins zijn er meer. Ook NOSop3 en Vox maken dit soort video’s die de aandacht van de kijker vastgrijpen, niet meer loslaten en een groot succes zijn op social media en YouTube. En Arjen Lubach is er ook een meester in. Bij de Leeuwarder Courant proberen we ook met ons jongerenplatform LC Now deze vorm onder de knie te krijgen.
Daardoor weet ik ook dat dit soort video’s best wat tijd kosten om te bedenken, produceren en monteren. En dat als je het echt goed wilt doen, je er eigenlijk meer tijd aan kwijt bent, dan je hebt in het journalistieke proces waarin altijd het volgende onderwerp alweer staat te wachten.
Maar ook daar heeft Atkins een antwoord op: alleen exceptionele content gaat echt vliegen op het internet. Dus leg daar dan ook de focus op. En maak die andere dingen niet.
Niet goed, niet slecht maar uitmuntend
Dat is een radicaal andere insteek dan voor traditionele media als het journaal en de krant. Atkins zegt daar zelf over tegen het Reuters Institute:
,,You have to go on TV every night. With digital you don't. Only post when you've got something exceptional. If you're not so sure, maybe don't bother. You don't want to dilute the relationship with your audience.’’
Oftewel: besteed gerust een paar dagen aan de perfecte video. Je bindt je publiek aan je met uitmuntende producties, niet met een constante stroom aan best goede maar ook weer niet geweldige items.
Op die manier kan je ook viral gaan met journalistieke producties zonder dat je als presentator een gek dansje hoeft te doen, zo betoogde Atkins een paar weken terug op een journalistiek festival in het Italiaanse Perugia. Lezersredacteur van NRC Sophie van Oostvoorn was daarbij en schreef erover in haar nieuwsbrief De Nieuwe Lezer. In Perugia hoorde zij Atkins zeggen dat of een video viral gaat vooral te maken heeft met hoe het publiek erop reageert. De meeste online videomakers doen dat door heel erg op emotie te gaan zitten. Als een video iets met ons doet, zijn we eerder geneigd om die te liken of, beter nog, te delen.
Maar inspelen op emotie lijkt niet iets wat goed past bij journalistiek zoals de BBC maakt. Tenzij je emotie breder trekt. Het gaat niet alleen om het oproepen van verdriet of boosheid. Nee, emotie kan ook zijn dat je iets gewoon heel erg goed vindt. Dat het zo goed gemaakt is, een onderwerp zo goed uitlegt, dat je het wilt delen met anderen. Die manier van denken is ontzettend inspirerend.
En hoe moet dat dan in tekst? Daarover gaat de volgende editie van Over Morgen.
(Voor wie niet genoeg kan krijgen van Atkins, in de video hieronder legt hij bij het Reuters Institute uit hoe hij Outside Source bedacht en waar volgens hem het succes vandaan komt.)
Vond je deze nieuwsbrief interessant? Abonneer je dan. En stuur hem vooral ook door! En wil je eens doorpraten over nieuwsgebruik of innovatie in de journalistiek? Laat het me vooral weten door deze mail te beantwoorden.
Dit was de zestiende editie van Over Morgen. De vorige edities gemist? Hieronder de links naar de vijf meest recente: